Skąd pochodzi pizza i czy to na pewno włoski wynalazek? Płaskie placki pszenne można spotkać właściwie na całym globie i wiadomo, że jadali je już mieszkańcy starożytnego świata. Także w starożytnym Rzymie popularne były placki o nazwie „focaccie” z serem i ziołami.
Zaczęło się w Neapolu…
Pizza włoska, która znana jest na całym świecie pochodzi z Neapolu. To miasto znajdujące się na południu Italii, a założone zostało przez Greków w VIII wieku p.n.e. Nie jest do końca wyjaśnione skąd wzięło się samo słowo „pizza”. Jedna z hipotez mówi, że pochodzi od greckiego wyrazu „pita”. Był to płaski chleb znany do dzisiaj w kulturach Morza Śródziemnego. Istnieje także łacińskie słowo „pinsere” oznaczające spłaszczanie lub zagniatanie. Neapolitańczycy jeszcze przed odkryciem Ameryki (skąd pochodzą pomidory) jedli takie placki z oliwą, czosnkiem, rybą czy serem. Danie to należało raczej do typowych ulicznych i mało wykwintnych przekąsek, które jedzone były w biegu. Około XVIII wieku zaczęto dodawać sos pomidorowy na pizzę, a w Neapolu powstały pierwsze pizzerie. Stały się niezwykle popularne i to na tyle, że sam władca Królestwa Obojga Sycylii – Ferdynand II Burbon przyjeżdżał do jednego z takich lokali i zajadał się neapolitańską pizzą. W XIX wieku powstały w Neapolu trzy różne rodzaje popularnych placków np. pizza margherita pochodzi od imienia królowej Małgorzaty Sabaudzkiej, której najbardziej posmakowała wersja z pomidorami i mozzarellą. Dwa pozostałe warianty pizzy neapolitańskiej to pizza marinara, którą robi się bez sera i pizza bianca bez dodatku sosu z pomidorów.
Pizza neapolitańska znalazła się w 2017 roku na liście dziedzictwa UNESCO jako tradycyjny lokalny wyrób. Taka pizza musi być tworzona według ścisłej receptury i z oryginalnych składników. Pomidory do sosu muszą pochodzić koniecznie z pól znajdujących się pod Wezuwiuszem, a ser mozzarella musi być typu fior di latte. Grubość placka nie może wynosić więcej niż 4 mm, a wykonany musi być z mąki typu 00. Tradycyjna pizza pieczona jest w specjalnym piecu opalanym drewnem. W innych częściach Włoch powstały także inne lokalne odmiany pizzy jak pizza rzymska czy sycylijska.
Początki w USA
W popularyzacji pizzy na świecie duży udział mieli imigranci włoscy w Stanach Zjednoczonych. Pizza znana tam już była pod koniec XIX wieku, a pierwszą pizzerię otworzył w 1905 roku w Nowym Jorku imigrant z Neapolu Gennaro Lombardi. W USA Amerykanie pizzę urozmaicali coraz to nowymi dodatkami. Jeden z pracowników Lombardiego – Antonio Totonno Pero otworzył w latach 20-tych własną pizzerię, w której sprzedawał pizzę na kawałki, bo nie każdego było stać na cały placek. Były to początki tzw. pizzy nowojorskiej, która składa się z bardzo cienkiego i miękkiego placka z dodatkami. Można ją kupić na całym wschodnim wybrzeżu USA na wynos w mniejszych kawałkach. Co ciekawe to w północnej części Półwyspu Apenińskiego pizza nadal nie była znana, a Włosi zajadali się tam raczej ryżem i makaronem. Sytuacja powoli zmieniała się podczas II wojny światowej, a na dobre pizza zadomowiła się w tej części Włoch dopiero w latach 80-tych XX wieku.
Jak pizza znalazła się w Polsce?
Pizza Wrocław dzisiaj należy do najsłynniejszych przysmaków na całym świecie i chyba nie ma osoby, która by o niej nie słyszała. A jak pizza trafiła do Polski? Według historyków już król Zygmunt Stary, kiedy ożenił się z włoską księżniczką o imieniu Bona Sforza bardzo polubił pszenny placek z ziołami i oliwą, ale pizza neapolitańska w XVI wieku jeszcze nie istniała. Pierwsza polska restauracja serwująca pizzę powstała w 1974 roku w Słupsku, a założył ją Tadeusz Szołdra po powrocie z Włoch. Polacy jak i inne narodowości zaczęli wytwarzać własne warianty włoskiego dania. Dodawano np. kiełbasę, kurczaka, kukurydzę, paprykę i inne warzywa. Dzisiaj pizza ma niezliczoną ilość odmian. W Kanadzie narodziła się słynna pizza hawajska z ananasem i szynką, która ma tyle samo zwolenników co przeciwników, a w Nowym Jorku powstała pizza Pepperoni z ostrym rodzajem salami dla wielbicieli pikantnych smaków.
